به گزارش خبرنگار مهر، در واقع داستان واقعه های تاریخی هر یک از مجالس تعزیه، به صورتی خاص با اسطوره ها و قصه ها در می آمیزد.
هر مجلس تعزیه نمایش نبرد میان گروهی از نیروهای اهورایی و مینوی با گروهی از نیروهای اهریمنی و شریر در قلمرو زندگی دنیوی و برتابنده صورت ویژه ای از قداست و خباثت آدمیزادگان روی زمین است. مسلمانان شیعه در نمایش آیینی، مذهبی که در زمان حال روی داده، تکرار می کنند و باز می نمایند.
تعزیه خوانی، صحنه هایی از واقعه های تاریخی را که حدود هزار و چهارصد سال پیش از آنها گذشته و زمینه و صبغه اسطوره ای به خود گرفته اند احیا و بازگو می کند.
تعزیه به دو شکل هنر کلامی نوشتاری و گفتاری در جامعه و فرهنگ ایران حضور یافته است. شکل کلامی، نوشتاری تعزیه، نسخه های تعزیه یا تعزیه نامه هایی است که به صورت مکتوب به ما رسیده و شکل کلامی، گفتاری آن تعزیه خوانی است که صورت بیان واقعه های تعزیه نامه ها به شیوه نقالی و نمایش صحنه های واقعه هاست.
زمان پیدایش تعزیه به دوران اسطوره ها بازمی گردد
از طرفی تعزیه نه تنها با اسطوره و آیین مرتبط است بلکه با دین و مذهب ایرانیان نیز پیونده خورده است. در تعزیه، هم تکرار تاریخ مدنظر است هم ابعاد ادبی و نمایشی را می توان در آن تشخیص داد.
نقش و کارکرد تعزیه در جامعه بسیار وسیع است چنان که انگاره سازی برای شیوه رفتاری عامه مردم، ایجاد شور قدسی، تطهیر روح و تزکیه نفس، تسکین دردها، تحکیم همبستگی و وحدت، حفظ و استمرار موسیقی سنتی و غیره از عوامل و آثار تعزیه به شمار می روند.
مکان های تعزیه از دوران قدیم تا امروز در ایران قابل توجه است
تعزه خوانی به دو صورت سیار (روی گاری و تریلی) و ثابت(در تکایا و حسینیه ها و میدان های شهر) برگزار می شده و می شود.
دیگر اینکه مجالس تعزیه، انواع مختلفی دارد. برخی شان وقایع کربلا و برخی دیگر مصائب خاندان پیامبر اسلام را بازگو می کنند. برخی تعزیه ها، شاد برخی دیگر غم انگیز و انواع دیگر حماسی و عاشقانه و اخلاقی هستند همچنین تعزیه ها را می توان به صورت تعزیه های اصلی و تعزیه های فرعی و گوشه ها تقسیم بندی کرد.
هچنین لباس و اسباب تعزیه نیز اهمیت دارد. در تعزیه لباس امام خوان، اولیا خوان، بچه خوان، قاصدان و فرستادگان، اشقیا و مخالف خوانان، فرنگیان و ... با یکدیگر از لحاظ رنگ و شکل و طرح متفاوت است. در تعزیه شمشیر، خنجر، حجله، اسب، کجاوه، شال، علم و بیرق و ... استفاده می شود. در تعزیه نمی توان نقش موسیقی و استفاده از سازهای موسیقی را نادیده گرفت. شیوه اجرای موسیقی هنگام برگزاری تعزیه و استفاده از انواع مختلف آن موضوعی است که به تعزیه غنای بیشتری می بخشد.
همچنین ادبیات مورد استفاده در تعزیه، ویژگی های خاصی دارد. چرا که از زبان شعر و به تبع آن از استعاره و تشبیه و بحر طویل استفاده می شود. شیوه گفتار نیز حالات و انواع گوناگون دارد. همچنین انواع تک خوانی و مناجات و خطابه و رجز خوانی و گفتگو با خود و زبان حال و گفتگو با حیوانات و اشیا و همسرایی و دعای پایانی مجلس دیده می شود.
بنابراین با توجه به ویژگی های اجتماعی فرهنگی و تاریخی تعزیه می توان راز ماندگاری آن را دریافت.
...............
آرش نورآقایی
نظر شما